Groei, patronen en vergeten wederkerigheid
Over kleine bewegingen die alles in gang zetten – en waarom wederkerigheid onmisbaar is in groei.
1. Een nieuwe start na de zomer
Zondagmorgen. Vanuit London. Even reflecteren
4 weken eruit. 2 weken langzaam erin komen.
Ik heb deze weken opnieuw gezien dat groei niet stokt omdat mensen geen visie hebben, of omdat strategie ontbreekt. Groei stokt wanneer één ding ontbreekt: wederkerigheid. Het vermogen om te zien wie jouw eerste steen verlegt – en terug te geven wat je ontvangt.
Na bijna 4 weken van stilte begon mijn eerste werkdag bij een organisatie die een turbulente tijd achter de rug had. Bestuur en MT stonden maandenlang lijnrecht tegenover elkaar. Patronen van miscommunicatie, wantrouwen en machtsspelletjes hebben diep sporen getrokken.
We hebben voor de zomer hard gewerkt: merkherijking, reconnect-gesprekken, oefenen met communicatie op verschillende niveaus – vertrouwen, inhoud, proces. Alles gericht op het doorbreken van oude reflexen. Toch bleef het vaak hangen in theorie, alsof de verandering nét buiten bereik lag.
En toen gebeurde het. In die eerste dag na de zomer sprak ik een team dat niet langer onbewust en bewust onbekwaam was, maar bewust bekwaam. Ze herkenden hun patronen, corrigeerden zichzelf, en konden spanning hanteren zonder weg te vluchten. Voor het eerst stonden ze naast elkaar in plaats van tegenover elkaar.
Later die week belden ze me: ze hadden gezamenlijk een moeilijke situatie opgepakt. Niet als losse individuen die het bestuur bespelen, maar als een front dat inhoudelijk en relationeel overeind bleef. Het was alsof de zomer een rijping had gebracht die in één keer zichtbaar werd.
Ze kwamen pas verder toen ze niet langer alleen hun eigen punt verdedigen, maar elkaar erkenning gaven en als geheel opereerden. Dat was het moment dat groei weer op gang kwam.
2. Twee ondernemers, twee doorbraken
Niet alleen in teams, ook bij ondernemers zag ik hoe inzichten plotseling in beweging kwamen.
Tijdens strategiedagen hoorde ik mensen uitspreken wat ze diep vanbinnen al lang wisten: waar ze heen willen, hoe ze gezien willen worden, welke positie ze willen claimen. Het lag op tafel. Maar zodra het concreet werd, trok de angst ze terug. Oude overtuigingen fluisterden dat het te groot was, te vroeg, te riskant.
Wat ik zag: ze zijn er al. Ze leven die toekomst al, alleen durven ze het nog niet te erkennen.
Bij de één bestond haar visie uit zes losse zinnen. Fragmenten van een groter verhaal, maar voor haar nog ongestructureerd. Ik hoorde dezelfde woorden, maar in mijn hoofd vormden ze zich tot één zuivere visie. Loepzuiver, afgestemd, zonder ruis. Toen ik het teruglegde, voelde ze meteen: dit is het. Eén verhaal dat haar fundament en richting gaf.
De ander wist diep vanbinnen al welke positie ze wilde innemen. In haar hoofd had ze die plek al lang geclaimd. Maar oude overtuigingen – angsten die niet van nu waren maar van vroeger – hielden haar tegen om de stap echt te zetten. Wat ze ontdekte toen ze erover sprak: anderen zagen het allang. Ze werd er al in herkend. Het enige dat haar tegenhield was een echo uit het verleden.
Beiden belden me na hun strategiedag terug. Nog voor de officiële uitwerking was afgerond, waren de eerste veranderingen al in gang gezet. Dat is wat strategie doet als het resoneert: het gaat niet op papier leven, maar in mensen.
3. Van twijfel naar verdrievoudiging
Soms zit de omslag in iets ogenschijnlijk kleins.
Een andere klant, bij haar derde strategiedag, zei tegen mij: “Ik ben dankbaar voor alles wat je me hebt gegeven – mentoring, jaarplannen, inzichten – maar wanneer betaalt het zich terug?”
Tja... niet alles kun je zo wegzetten.
We maakten haar actieplan af waaronder een opdracht: zet een vacature uit.
Ze deed het. En wie reageerde? Een vrouw die zij zelf jaren eerder had opgeleid. Deze vrouw werkte inmiddels bij een bedrijf dat een hele bedrijfstak – inclusief klantenbestand – wilde stopzetten.
De klant nam de vrouw aan. Maar door de mentoring durfde ze meer te doen: ze stapte af op het bedrijf en bood aan de complete tak over te kopen, inclusief klantenbestand. In één keer verdrievoudiging van haar onderneming. Een stap waar ze nog niet eens van droomde.
Wat begon als twijfel – “wanneer betaalt het zich terug?” – werd binnen dagen een doorbraak die haar bedrijf naar een totaal nieuw niveau bracht.
Een andere ondernemer die ik begeleidde, zat met een heel ander probleem. Zijn groeiplan lag klaar, maar hij bleef uitstellen. Niet omdat hij niet wist wat er moest gebeuren, maar omdat hij niet in de regisseursstoel zat. Niet met zijn VA, niet in samenwerkingen, niet in partnerschappen. Door dat te spiegelen, zag hij dat hij zijn rol moest claimen: niet afwachten, maar leiden. Niet alleen in details, maar in alles.
4. Relaties als versneller
Soms gaat het om één verbinding. Een klant die voor een nieuwe fase staat, wees ik op een mogelijke partner – iemand uit ons gezamenlijke netwerk. Ze gingen in gesprek. De klik was er direct. En wat volgde was niet één stap vooruit, maar letterlijk tien.
Eén relatie, één gesprek, en alles verschoof. Dit liet me opnieuw zien dat de juiste verbinding op het juiste moment een stroomversnelling kan veroorzaken die je in je eentje nooit bereikt.
5. De stille sponsor
En dan was er de klant die vor het eerst deelnam aan Amsterdam Fashion Week. Ze stuurde me haar speech en vroeg om feedback. Ik herschreef hem volledig, zodat hij meer relevantie en betekenis kreeg. Ze nam mijn versie één op één over. Ook haar workshop paste ze erop aan.
Ik regelde dat de hoofdredacteur van Harper’s Bazaar erbij aanwezig was als co-host – iemand die haar aanwezigheid meteen een ander gewicht gaf. En dat gebeurde ook. De pers schreef over haar, haar merk kreeg de aandacht die ze verdiende.
Voor mij waren het kleine ingrepen. Voor haar waren het de sleutels tot zichtbaarheid en geloofwaardigheid.
Maar toen alles voorbij was, bleef het stil. Stil naar mij.
Dat deed iets met me. Omdat ik zie hoe vaak we vergeten waar een beweging begint. Hoe vanzelfsprekend we aannemen dat er iemand meedenkt, deuren opent, woorden geeft.
6. Wederkerigheid
Het heeft me de afgelopen weken beziggehouden: de waarde van wat niet zichtbaar is.
Soms is er maar één kleine handeling nodig. Een zin, een ingeving, een verbinding. Voor de buitenwereld lijkt het onbeduidend. Maar het kan een kettingreactie veroorzaken waardoor alles in beweging komt.
We kijken vaak alleen naar het grote schouwspel – de stenen die vallen, de zichtbare verandering. Maar we vergeten de eerste steen. Het steentje dat de hele rij in beweging zette.
We zijn verleerd om wederkerigheid te zien, voelen én handelen. We nemen deuren die anderen voor ons openen te vanzelfsprekend. We vergeten dat achter een speech, een doorbraak, of een samenwerking iemand staat die de lijntjes heeft gelegd, de patronen zichtbaar heeft gemaakt, of de eerste woorden heeft gegeven.
Wederkerigheid vraagt niet om applaus. Het vraagt om bewustzijn en om het erkennen dat je niet alleen groot wordt. Dat er mensen zijn die hun energie, hun netwerk, hun tijd en hun inzicht geven, zodat jij kunt groeien.
Dat vergeten zegt iets over hoe we omgaan met groei, relaties en ondernemerschap.
Iedere groei die ik zag, begon niet met grootse plannen of investeringen. Het begon met één klein steentje. Een eerste beweging die alles in gang zette. Zonder dat eerste steentje stokt groei altijd.
7. Voor merken en leiders
Wat ik bij individuen zie, geldt ook voor merken. Merken die zich groot maken zonder hun fundament te erkennen, vallen vroeg of laat door de mand. Organisaties die alleen focussen op hun eigen zichtbaarheid, verliezen het draagvlak van de mensen die hen dragen.
De waarde van een merk zit niet in de campagnes of de slogans, maar in de relaties die wederkerig zijn. In de erkenning van de stille motoren – de medewerkers, partners, klanten – die samen zorgen dat het merk betekenis krijgt.
8. Mijn spiegel
Als ik terugkijk op deze weken, zie ik hoe rijk ze waren. Ik heb teams zien veranderen, ondernemers zien doorbreken, merken zien groeien. Ik heb deuren geopend, woorden gegeven, ruimte gemaakt.
Maar ik zie ook hoe vaak het stil blijft in teams, merken, mensen en bedrijven. Hoe vanzelfsprekend het leek dat er iemand is die meedenkt, spiegelt, verbindt, vraagt.
Dat brengt me terug naar een persoonlijke conclusie: Ik geloof dat we als samenleving meer wederkerigheid nodig hebben. Niet als beleefdheid, maar als fundament. Omdat echte groei niet ontstaat uit nemen, maar uit geven én teruggeven.
9. Aan jou
Wie waren de mensen die jouw eerste steen verlegden? Wie zette de beweging in gang waar jij nu op voortbouwt?
Wie zijn de gidsen in jouw leven of werk? De mensen die jou spiegelen, deuren openen, of woorden geven die jij zelf niet vond? En hoe laat jij merken dat hun rol van betekenis is voor jou?
Wat is wederkerigheid voor jou?
Weder keren is een werkwoord: er is dus werk aan de winkel.